Wie in het verleden regelmatig de vliegshows Texel Airport heeft bezocht, zal zich ongetwijfeld een militair vliegtuig herinneren dat verticaal kon opstijgen... De Harrier.

Het toestel gaf op Texel acte de présence tijdens de vliegshows van 1986, 1995 en 2001. Echt mooi van uiterlijk was het vliegtuig niet, hoewel dat een kwestie van smaak is natuurlijk, maar bijzonder was het wel.
Het verticaal opstijgen van de Harrier gebeurde overigens met een enorme hoeveel lawaai (en stof) en de naam van het toestel was dan ook wel toepasselijk... Spreek het maar eens (op z’n Engels) uit zonder de 'r' op het eind... Dat lijkt wel wat op 'herrie', en dat produceerde het toestel dan ook!

De Harrier vloog voor het eerst in 1966 en was gemaakt door het Engelse Hawker Siddeley Aviation. Het bedrijf werd in 1977 onderdeel van British Aerospace die samen met McDonnell Douglas in Amerika  de Harrier verder ontwikkelde. Het toestel was een zogenaamd VTOL (Vertical Take-Off and Landing) vliegtuig en daarbij was uiteraard wel het nodige motorvermogen nodig, wat een nogal irritant voor de oren, hoog gierend geluid maakte!

De Harriers zijn onder andere in dienst geweest bij de Engelse Royal Air Force en Royal Navy en ook de Amerikaanse, Spaanse, Italiaanse, Indiase en Thaise luchtmacht maakten gebruik van het toestel; de Nederlandse Luchtmacht heeft overigens nooit met de Harriers gevlogen.
Een marine versie van het toestel, de Sea Harrier, werd in 1982 nog bekend door zijn deelname aan de Falklandoorlog; Voor de ‘jongeren’ onder ons… een oorlog tussen Engeland en Argentinië met als inzet de Falklandeilanden (door Argentinië Islas Malvinas genoemd) en het eiland Zuid-Georgia in de Zuidelijke Atlantische Oceaan.

Inmiddels vliegt er een ander modern toestel rond waarvan bepaalde uitvoeringen ook in staat zijn om verticaal op te stijgen... de Lockheed Martin F-35 Lightning II, de Joint Strike Fighter. De Nederlandse Luchtmacht vliegt sinds 2019 met de F-35 maar die heeft deze mogelijkheid niet.
De F-35 is, als je het vergelijkt met zijn voorganger de F-16, net als de Harrier behoorlijk luidruchtig. Dat de F-35’s inmiddels operationeel zijn, daar weten de meeste Texelaars alles van denk ik... Ze zijn bij oefeningen op de Vliehors vaak duidelijk hoorbaar aanwezig.

"Gelukkig hebben we de foto’s nog…" is een vaak gehoorde uitspraak en dat geldt zeker voor iets dat vanaf de opening (1996) van het museum bij ons tentoongesteld is geweest. Sinds een paar jaar is het helaas uit de collectie... We hebben het over de cockpit van een bijzonder vliegtuig, de Fokker S-13.

In ons archief hebben we veel foto's van personen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen en op het eiland zijn begraven. Op de begraafplaats in Den Burg liggen voornamelijk geallieerde vliegtuigbemanningen maar ook enkele zeelieden, waaronder Frederick William Hayden.

Hayden was de zoon van Arthur en Arabella Hayden en getrouwd met Gladys Hayden uit Leeds, Yorkshire, Engeland. Hij was volmatroos aan boord van de HMS "Wivern", een torpedobootjager die sinds 23 december 1919 in dienst was van de Royal Navy.

Op 13 mei 1940 nam het schip deel aan het evacueren van geallieerd personeel vanuit Hoek van Holland: operatie “Ordnance”. Een dag later probeerde de “Wivern”, samen met nog drie andere torpedobootjagers, een gat te slaan in de Noorderpier bij Hoek van Holland. Die aanval maakte deel uit van dezelfde operatie en hoewel er verschillende torpedo's werden afgevuurd, bleek de pier weinig schade te hebben opgelopen.

Toen de jagers terug wilden keren naar Engeland, werden ze een paar mijl buiten de Hollandse kust aangevallen door Duitse vliegtuigen. Een bom schampte de "Wivern" en veroorzaakte brand aan boord, gevolgd door verschillende ontploffingen. Hierbij kwamen 27 opvarenden om het leven, waaronder Frederick Hayden.

Hayden kwam in zee terecht, spoelde begin juni 1940 aan achter polder "De Eendracht" en werd begraven op de begraafplaats in Den Burg. Voor zover bekend is hij met zijn 43 jaar de oudste geallieerde militair die hier zijn laatste rustplaats heeft gevonden.

Behalve Hayden zijn er op de begraafplaats nog zes mannen begraven die in dienst waren bij de Royal Navy. Dat zijn James Louis Mackenzie-Bell(*), Herbert Dalton, Victor John Dyke(*), Frank Bryan Hookins(*), Robert George Poole en Norman Cecil Thirkell. Van de personen gemarkeerd met een (*) hebben we een foto in het museumarchief.

Na de aanval door de Duitsers werd de beschadigde “Wivern” in Engeland gerepareerd en speelde gedurende de rest van de oorlog nog een actieve rol. De laatste actie was samen met het Zuid-Afrikaanse fregat HMSAS “Natal”, welke op 14 maart 1945 voor de Schotse kust de Duitse onderzeeër U-714 met dieptebommen tot zinken bracht. Ook de “Wivern” gebruikte dieptebommen en claimde een aandeel te hebben, maar het tot zinken brengen werd uiteindelijk toegeschreven aan de “Natal”.

In het museumarchief hebben we een aantal foto's van een bijzonder vliegtuig van Duitse makelij. Twee van die vliegtuigen bevonden zich vóór en aan het begin van de Tweede Wereldoorlog op vliegveld "De Vlijt". Ze werden gebruikt als lesvliegtuig door de LVA ('Luchtvaartafdeeling'; de voorloper van de Koninklijke Luchtmacht). Piloten van de LVA kregen op het Texelse vliegveld hun eindopleiding en zij vlogen dan onder andere met deze toestellen.